Grande Guerra

Dzisiejszy wpis będzie dla mnie i mojego bloga całkowicie nietypowy, modelarsko-historyczny. Modelarsko mam dla was ciekawe zdjęcia armaty z I Wojny Światowej, który jest -dosłownie- idealnym materiałem referencyjnym jeśli chodzi o rdzę i odpryski farby. Historycznie natomiast chciałbym wam nieco przybliżyć punkt widzenia i stosunek Włochów do Wielkiej Wojny. 

Włosi używają jedynie nazwy "Grande Guerra", więc w artykule określenia  "Wielka Wojna" oraz "I Wojna Światowa" będę stosował zamiennie.

Więcej zdjęć działa wraz z modelarskim opisem znajdziesz w tym poście.

Krótki rzut oka na lokację

Jak możemy zauważyć na zamieszczonej wyżej mapce, jest to północny region (wł. regione) Włoch, blisko granicy z Austrią. Jednak musimy pamiętać że nie zawsze tak było, a w zasadzie to do IWŚ tak wcale nie było- region ten nosił nazwę "Südtirol" i nazwę tę do dzisiaj możemy znaleźć na współcześnie drukowanych mapach, napisaną pod włoską urzędową nazwą. Cały region został oddany we włoskie ręce własnie po Wielkiej Wojnie. Oto miejscowe widoczki:

Językiem miejscowym jest Ladyński (nie wiem czy dobrze przetłumaczyłem tę nazwę z włoskiego). W bardziej położonych na północ, przygranicznych gminach (wł. commune) znakomita większość nazw miejscowości (również tabliczki wjazdowe) mają trzy nazwy: po włosku, po niemiecku i po miejscowemu (ladyńsku?). 

A jak sobie radzą z tym miejscowi? Ot prosto- używają tego języka którym im wygodniej mówić. Nie raz miałem sytuację w schronisku gdzie podchodząc do lady witam się i zamawiam w języku włoskim, pani/pan za ladą dopytuje o szczegóły w języku niemieckim, ja odpowiadam w języku włoskim, on rzuca kwotę po niemiecku, ja odpowiadam po włosku i tak dalej. I jakoś wszyscy się ze wszystkimi rozumieją.

Co ciekawe w wielu schroniskach mówią po angielsku- umiejętność we Włoszech rzadko spotykana.

Współczesne zapatrzenie na Wielką Wojnę

Ogólnie polecam sobie poczytać w jakich warunkach toczyła się I Wojna w Dolomitach, gdzie wykuwano w skałach systemy korytarzy (galerie), aby skuteczniej chronić się przed ostrzałem. W takich tunelach znajdowały się sztaby, magazyny, a nawet szpitale polowe. Wykuwano również takie z których prowadzono ostrzał, a nawet znajdowały się w nich stanowiska dział. A to wszystko na wysokościach powyżej 2000m n.p.m, więc warunki były -delikatnie mówiąc- bardzo ciężkie.

A oto okopy w górach (nie wiem czy Włoskie czy Austriackie):

http://www.dolomitiedintorni.it/

O powyższym możecie przeczytać w Internetach, natomiast chciałem wam opowiedzieć o czymś innym:

W Polsce (ani w innych europejskich krajach w których bywałem) nie zaobserwowałem podobnego zjawiska, a strasznie żałuję że jest domeną jedynie Włochów. 

Mianowicie w każdej, nawet najmniejszej wioseczce na największym zadupiu znajduje się tablica (w większych ośrodkach osobny pomnik) na której wypisane, lub wygrawerowane są imiona i nazwiska wszystkich poległych i zaginionych w obu wojnach mieszkańców danych miejscowości.

W północnych gminach Alto Adige nie ma znaczenia po której stronie walczyli- w armii Włoskiej czy w armii Cesarstwa- wszyscy wypisani są razem.

Co jeszcze ciekawsze- zazwyczaj te okazałe pomniki stoją w centralnym punkcie miejscowości- przed ratuszem/urzędem gminy lub rzadziej wiszą na kościele.

I tak na przykład, we wspomnianym Alleghe wisi tablica na kościółku, od strony wejścia z centrum miejscowości: 

http://mw2.google.com/mw-panoramio/photos/medium/92441316.jpg

W sąsiednim większym mieście, Agordo, znajduje się w środku miejscowości tu na google earth,

W jednym z większych lokalnych miast, Moenie, w centrum miasta znajduje się dość pokaźna tablica. Wypisano tu mieszkańców- ofiary obu wojen, jedną ofiarę prawdopodobnie wojny Hiszpańskiej, zaginionych w ich trakcie oraz poległych cywili:

Oraz wymowny pomnik poległych mieszkańców Longarone. Myślę że tyle takich zdjęć na dzisiaj wystarczy.

Podczas moich wędrówek natykaliśmy się także na inne przejawy pamięci o tamtych wydarzeniach, podam dwa przykłady:

Na przełęczy Pordoi (Passo Pordoi) znajduje się cmentarz żołnierzy niemieckich z I wojny światowej, tutaj więcej zdjęć:

Jak również podczas wędrówek można spotkać pomniki w miejscach walk:

Nie tylko jest to domena tamtego regionu: w Portogruaro, mieście na nizinie w którym bywam jest to okazały pomnik lokalnego watażki z wypisanymi nazwiskami poległych Portogruarczyków na cokole, stoi na centralnym placu przed ratuszem miejskim:

W sąsiedniej wioseczce, Cinto Caomaggiore są to tablice z trawertynu z wypisanymi nazwiskami centralnie na środku wejścia do urzędu gminy:

Niestety nie znalazłem żadnych swoich zdjęć tablic z bliska, musiałem więc wspomóc się Internetem. Na pewno chętni znajdą więcej zdjęć, ja wybrałem tylko te pomniki które widziałem na własne oczy.